Theo UNICEF, Việt Nam có hơn 230.000 trẻ em dưới 5 tuổi thiếu dinh dưỡng cấp tính nặng mỗi năm. Trong khi đó, tỷ lệ béo phì, thừa cân của trẻ cũng có dấu hiệu tăng nhanh, nhất là ở những thành phố lớn như TP.HCM và Hà Nội. Có thể thấy chế độ dinh dưỡng khoa học góp phần quan trọng trong việc đảm bảo sự tăng trưởng và phát triển thể chất, trí tuệ của trẻ. Giúp trẻ gia tăng sức đề kháng chống lại bệnh tật và nâng cao sức khỏe. Trẻ em nếu không được cung cấp dinh dưỡng hợp lý, có thể dẫn đến các vấn đề như thiếu cân, thấp còi, thiếu vi chất dinh dưỡng. Hoặc thừa cân, béo phì, các rối loạn chuyển hóa làm tăng nguy cơ mắc bệnh mãn tính không lây về sau này. Vì vậy các bậc phụ huynh có thể tìm hiểu qua về tháp dinh dưỡng trẻ em để bổ sung chế độ ăn của con mình nhé!
MỤC LỤC
Tháp dinh dưỡng tiếng anh là gì?
Tháp dinh dưỡng tiếng pháp là tour de nutrition. Tháp dinh dưỡng bằng tiếng anh còn gọi là Food pyramid. …
Tháp dinh dưỡng trẻ là một mô hình ăn uống được xây dựng theo hình kim tự tháp. Trong đó, những thông tin được cung cấp chủ yếu là các thành phần cũng như số lượng thức ăn nên tiêu thụ trong 1 tháng. Đây chính là tiêu chuẩn của mức tiêu thụ dinh dưỡng được phân theo các nhóm thực phẩm.
hình ảnh tháp dinh dưỡng
Tháp dinh dưỡng là mô hình “chuẩn” thể hiện các nhóm thực phẩm khác nhau. Chúng được sắp xếp theo hình kim tự tháp. Dựa vào tháp dinh dưỡng cân đối của Viện Dinh dưỡng Việt Nam, các chuyên gia đã tính toán và xây dựng nên tháp dinh dưỡng chung cho bé từ 6 tháng tuổi đến 6 tuổi.
Tháp dinh dưỡng có bao nhiêu nhóm?
Dù là trẻ sơ sinh, trẻ 1 – 2 tuổi hay trẻ tiểu học, trẻ vị thành niên thì tháp dinh dưỡng đều có chứa các nhóm cơ bản :
- Nước
- Chất đạm
- Chất béo
- Chất bột đường
- Năng lượng
Dựa vào đó, các mẹ có thể định lượng được những nhóm thực phẩm nào là cần thiết cho con. Ở mỗi độ tuổi khác nhau, bé sẽ có những nhu cầu dinh dưỡng khác nhau. Vì vậy, khi nuôi con mẹ cần “bám sát” theo tháp dinh dưỡng mà cân bằng chế độ dinh dưỡng cho trẻ hợp lý.
Tháp dinh dưỡng có mấy tầng?
Tháp dinh dưỡng cho trẻ gồm có 6 tầng:
- Ngũ cốc, tinh bột: bánh mì, khoai tây, cơm, mì ống
- Rau củ, trái cây
- Sữa, chế phẩm từ sữa: phô mai, sữa, sữa chua
- Protein: thịt, cá, trứng, các loại đậu
- Chất béo và dầu
- Thực phẩm chứa đường và muối (Đỉnh tháp)
Dưới đây là giải thích tháp dinh dưỡng :
1. Nhóm ngũ cốc, bột đường
Đây chính là nguồn cung cấp năng lượng chủ yếu, chiếm 60% trong tổng năng lượng khẩu phần của bé. Theo tính toán, cứ 1g carbohydrat cung cấp 4kcal năng lượng. Ngoài ra, nhóm bột đường còn giữ nhiệm vụ điều hòa hoạt động cơ thể, cấu tạo nên các mô và tế bào. Đặc biệt chúng hỗ trợ sự phát triển hệ thần kinh và trí não của trẻ nhỏ.
Nhóm này tập hợp nhiều loại thực phẩm: ngũ cốc, khoai tây, khoai lang, bánh mì, gạo, mì, nếp, ngô, bo no…Trong đó, gạo là thực phẩm quen thuộc chính của các bé. Đối với bé dưới 1 tuổi, cần 60-120g gạo/ngày, bé 1-6 tuổi cần 120-220g/ngày.
2. Nhóm rau, củ, quả
Theo nhiều nghiên cứu, trẻ nhỏ ăn nhiều rau quả giúp cải thiện dinh dưỡng, ngăn ngừa béo phì, phòng chống táo bón. Điều đáng nói là kết quả học tập và khả năng tiếp thu của bé tốt hơn. Bởi đây là nguồn chứa chất xơ, vitamin, khoáng chất và các chất chống oxy hóa dồi dào.
Các bé cần đến các loại rau có màu xanh đậm (súp lơ xanh, bông cải, rau bina, cải xoăn…), các loại củ cải và đặc biệt là hoa quả tươi (bơ, đu đủ, chuối, nho, kiwi, dâu tây…). Các chuyên gia khuyến nghị tối thiểu một ngày bé cần 300g nhóm thực phẩm này.
Tuy nhiên, các bậc phụ huynh đang rất bận tâm đến vấn đề “lười ăn rau” của bé. Một số cách có thể giúp cải thiện tình trạng này: cho thêm nhiều hoa quả và rau củ vào chế độ ăn, để sẵn rau quả vào mỗi bữa ăn của bé, ăn kèm rau với những món bé thích, làm sinh tố từ rau củ, đừng ép buộc và hãy luôn cho bé thử những loại mới.
3. Sữa và các sản phẩm từ sữa
Sữa mẹ, sữa công thức, sữa bò cung cấp rất nhiều những dưỡng chất cần thiết, các axit béo có lợi cho sự phát triển trí não, canxi dồi dào tốt cho xương và răng của bé. Ngoài ra, các chế phẩm từ sữa như váng sữa, sữa chua hoặc phô mai còn là bữa phụ tuyệt vời. Chúng giúp bổ sung năng lượng cho bé. Đặc biệt, sữa chua có chứa hàng ngàn các vi khuẩn có lợi cho hệ tiêu hóa như sữa Aptamil Sybiotic, sữa Nan HMO,…
Đối với trẻ 6 tháng-1 tuổi, các mẹ nên cho bé uống sữa 3-6 lần/ngày, 170-250ml/lần. Trẻ từ 1-6 tuổi, tuy chế độ ăn chính hàng ngày là cơm, mì, súp, phở…nhưng trẻ vẫn cần một lượng sữa khoảng 400-500ml/ngày để đáp ứng nhu cầu dinh dưỡng cần thiết.
4. Nhóm thực phẩm chứa đạm
Tương tự như nhóm bột đường và ngũ cốc, cứ 1g chất đạm mang đến 4kcal năng lượng. Cung ứng đầy đủ đạm là cách để bảo vệ cơ thể trẻ nhỏ khỏi sự xâm nhập của các loại virut, vi khuẩn, phòng tránh bệnh tật. Có 2 nguồn cung cấp đạm cho bé là đạm thực vật (các loại đậu, đậu hũ) và đạm động vật (thịt, cá, trứng, sữa, tôm, cua). Bé từ 6-12 tháng tuổi cần 12 – 25g đạm/ngày, bé 1 – 6 tuổi cần 35-55g/ngày.
5. Nhóm dầu, mỡ
Nhóm các chất béo cung cấp cho bé nhiều năng lượng và là dung môi giúp hòa tác các vitamin tan trong dầu dễ dàng. Trong số đó phải kể đến các vitamin quan trọng như vitamin A, D, E và K. Nhu cầu chất béo từ dầu, mỡ, lạc, vừng các bé cần hấp thu mỗi ngày: 6 – 11 tháng 35g, 1 – 3 tuổi 55g, 4 – 6 tuổi 40g.
6. Nhóm đường, muối và đồ ăn vặt
Trong một ngày bé nên uống tối đa 1 cốc nước ngọt hoặc nước ép trái cây. Bé chỉ được phép ăn 1 – 2 cái kẹo là tối đa. Đối với những bé <1 tuổi bạn không nên nêm mắm, muối vào thức ăn. Tốt nhất nên đề phòng tình trạng bé quen ăn mặn sau này không tốt cho thận. Từ 1 – 6 tuổi, bé chỉ cần 0,5g muối mỗi ngày là đủ.
Tháp dinh dưỡng viện dinh dưỡng
Hiện nay, Viện dinh dưỡng Bộ Y tế đã công bố 4 tháp dinh dưỡng cho các độ tuổi từ 3 – 5 tuổi, 6 – 11 tuổi, 12 – 14 tuổi và người trưởng thành. Như vậy ta có thể chia giai đoạn từ 1 đến 6 tuổi, ta có thể chia ra làm 3 giai đoạn khác nhau:
- Từ 1 – 3 tuổi.
- Từ 3 – 5 tuổi .
- Từ 5 – 6 tuổi.
Một số tháp dinh dưỡng trẻ em chuẩn
Tháp dinh dưỡng chuẩn là tháp dinh dưỡng cho 1 ngày và được duy trì hàng ngày. Dưới đây là một số tháp dinh dưỡng mới nhất cho trẻ sơ sinh đến trẻ học lớp 4 – trẻ tiểu học.
Tháp dinh dưỡng cho trẻ 6 tháng tuổi
Bước sang tháng thứ 6, hầu hết các bé đã có thể bắt đầu thực hiện chế độ ăn dặm. Việc lựa chọn thực phẩm và lên thực đơn dinh dưỡng cho trẻ ăn dặm ở tháng thứ 6 là vô cùng quan trọng để giúp bé phát triển tốt về thể chất và trí não.
Nhóm thực phẩm chính trong tháp dinh dưỡng cho trẻ ăn dặm dưới 1 tuổi bao gồm:
| Nước | ≥ 120 ml |
| Sữa mẹ – sữa công | 470 – 920 ml, sữa bò : 120ml, 20 – 25g phô mai |
| Tinh bột | Nên cho bé ăn lượng tinh bột từ 60 -120g 1 ngày. |
| Nhóm rau củ quả giàu vitamin, chất xơ | Nên cho bé ăn khoảng 300g rau củ quả 1 ngày. |
| Nhóm chất đạm | Bé từ 6 – 8 tháng tuổi khi ăn dặm cần được cung cấp khoảng 18 g đạm/ngày. Với bé giai đoạn từ 9 – 11 tháng cần 20g đạm/ ngày. |
| Nhóm chất béo | khoảng 10ml là tốt nhất |
| Muối – đường | Không nên cho |
Tháp dinh dưỡng cho trẻ 1-2 tuổi
Theo các chuyên gia nếu có thể, vẫn nên cho trẻ bú sữa mẹ đến 18 tới 24 tháng để hỗ trợ cho bé thêm dinh dưỡng và kháng thể. Tuy nhiên với những ai không có điều kiện, từ 6 tháng tuổi cha mẹ đã có thể rèn cho trẻ ăn dặm. Trong khẩu phần ăn của trẻ cần đảm bảo cung cấp đủ năng lượng, dinh dưỡng cần thiết như chất đạm, chất béo, vitamin để trẻ phát triển, lớn nhanh.
Để đảm bảo cung cấp đủ dinh dưỡng, cha mẹ nên chế biến trong bát cháo hoặc bột của trẻ có đủ 4 nhóm thực phẩm chính theo tháp dinh dưỡng cho trẻ bao gồm: tinh bột, vitamin, đạm, chất béo.
| Tinh bột | trẻ 1 tuổi cần 1.000-1.400 calo/ngày, trẻ dưới 2 tuổi cần khoảng 85 gram ngũ cốc/ ngày |
| Nhóm rau củ quả giàu vitamin, chất xơ | Ăn rau xanh: 220gram/ ngày, trái cây khoảng 220 gram/ ngày Nhu cầu Vitamin A: 400-450 mg/ngày, có nhiều trong các loại rau củ có màu đỏ, da cam như cà chua, cà rốt,… Vitamin D: 400UI/ngày, Vitamin C: 30mg/ngày, cha mẹ nên cho trẻ uống nước cam, bưởi, chanh,… |
| Nhóm chất đạm | 34-44g chất đạm từ thịt, cá/1 ngày là đủ. Uống sữa: Khoảng 400-500 ml sữa/ ngày Protein: 56 gram/ ngày |
| Nhóm chất béo | 20-49g dầu mỡ 1 ngày. |
Tháp dinh dưỡng cho trẻ 2 tuổi – 3 tuổi
Dưới đây là hàm lượng tháp dinh dưỡng cho be 2 tuổi:
| Sữa: | Khoảng 400-500 ml sữa/ ngày |
| Nước: | ≥ 120 ml |
| Tinh bột | Nên cho bé ăn lượng tinh bột từ 60 -120g 1 ngày. Trẻ dưới 2 tuổi cần khoảng 85 gram ngũ cốc/ ngày. Trong khi đó, bé từ 3 tuổi cần 113 – 140 gram ngũ cốc/ ngày. |
| Nhóm rau củ quả giàu vitamin, chất xơ | Nên cho bé ăn khoảng 300g rau củ 1 ngày. Và 220gr trái cây |
| Nhóm chất đạm | 35-44g/ ngày |
| Nhóm chất béo | 20-40g dầu mỡ/ ngày |
| Muối | Không nên cho |
| Khoáng chất | 500 – 600mg/ngày. Tỷ lệ tốt nhất giữa canxi/ photpho = 1/1,5-1/1,8. Sắt : 7-8 mg/ngày Kẽm : 8-10mg/ngày |
| Vitamin | Vitamin A: 400-450 mcg/ngày, Vitamin D 400UI/ngày, Vitamin C: 30mg/ngày |
Tháp dinh dưỡng cho trẻ mầm non 3 – 5 tuổi
Tháp dinh dưỡng cho trẻ từ 3 đến 5 tuổi và hướng dẫn sử dụng tháp dinh dưỡng mầm non là ấn phẩm thuộc Viện Dinh dưỡng. Dựa trên các cơ sở khoa học và thực tế để biên soạn, giúp những người chăm sóc trẻ (cha mẹ, thành viên trong gia đình, người phụ trách bán trú…).
Biết cách lựa chọn đúng và đa dạng các loại thực phẩm với số lượng phù hợp để có một chế độ dinh dưỡng hợp lý cho trẻ.
| Sữa | Khoảng 500 ml sữa/ ngày |
| Nước | ≥ 1000 ml |
| Tinh bột | Nên cho bé ăn lượng tinh bột từ 120g – 160g 1 ngày. |
| Nhóm rau củ quả giàu vitamin, chất xơ | Nên cho bé ăn khoảng 300g rau củ 1 ngày. Và 220gr trái cây |
| Nhóm chất đạm | Thịt 120 – 160g Cá tôm cua 140 – 160g Trứng 2 – 3 quả/1 tuần |
| Nhóm chất béo | 30-40g dầu mỡ/ ngày |
| Muối – đường | muối <3g, đường < 10g |
| Khoáng chất | 500 – 600mg/ngày. Tỷ lệ tốt nhất giữa canxi/ photpho = 1/1,5-1/1,8. Sắt : 7-8 mg/ngày Kẽm : 8-10mg/ngày |
| Vitamin | Vitamin A: 400-450 mcg/ngày, Vitamin D 400UI/ngày, Vitamin C: 30mg/ngày |
Tháp dinh dưỡng khoa học lớp 4 – trẻ tiểu học
Mô hình tháp dinh dưỡng viện dinh dưỡng quốc gia cho lứa tuổi học sinh từ 6-11 tuổi từ phần dưới đáy lên cao dần như sau:
| Sữa | trẻ 6 tuổi : 400 – 500ml trẻ 7 – 9 tuổi : 400 – 500ml trẻ 10 – 11 tuổi : 500 – 600ml |
| Nước | 1300 – 1500 ml |
| Tinh bột | trẻ 6 tuổi : 200 – 230g trẻ 7 – 9 tuổi : 200 – 270 g trẻ 10 – 11 tuổi : 230 – 320g |
| Nhóm rau củ quả giàu vitamin, chất xơ | Nên cho bé ăn khoảng 300g rau củ 1 ngày. Và 220gr trái cây |
| Nhóm chất đạm | trẻ 6 tuổi : 32 – 33g trẻ 7 – 9 tuổi : 32 – 40 g trẻ 10 – 11 tuổi : 48 – 50g |
| Nhóm chất béo | trẻ 6 tuổi : 32 – 52g trẻ 7 – 9 tuổi : 32 – 61 g trẻ 10 – 11 tuổi : 44 – 72g |
| Muối – đường | muối <3g, đường < 10g |
| Khoáng chất | 500 – 600mg/ngày. Tỷ lệ tốt nhất giữa canxi/ photpho = 1/1,5-1/1,8. Sắt : 7-8 mg/ngày Kẽm : 8-10mg/ngày |
| Vitamin | Vitamin A: 400-450 mcg/ngày, Vitamin D 400UI/ngày, Vitamin C: 30mg/ngày |
Tháp dinh dưỡng cho trẻ 12-14 tuổi
1 Comment