Công bố của Viện Dinh Dưỡng Quốc Gia, ước tính Việt Nam có khoảng 7,5 triệu trẻ em dưới 5 tuổi nhưng có đến 1 triệu trẻ bị thiếu vi chất vitamin A tiền lâm sàng. Một khảo sát khác cũng của Viện Dinh Dưỡng Quốc Gia cho biết 70% trẻ dưới 5 tuổi bị thiếu hụt vi chất kẽm – dưỡng chất tác động trực tiếp khả năng hấp thu dinh dưỡng – dẫn đến tình trạng biếng ăn, thấp còi nói chung.
MỤC LỤC
Vi chất là gì?
Vi chất dinh dưỡng là những chất mà cơ thể chỉ cần một lượng rất nhỏ nhưng có vai trò rất quan trọng trong tăng trưởng, phát triển trí tuệ, duy trì và nâng cao sức khoẻ, phòng chống bệnh tật, đặc biệt là ở trẻ nhỏ. Có khoảng 90 vi chất dinh dưỡng khác nhau cần thiết cho cơ thể, bao gồm các loại vitamin tan trong nước như: nhóm B, C; các vitamin tan trong dầu như: A, D, E, K; các chất khoáng đa lượng như canxi, phốt pho, kali, magiê…; và các chất khoáng vi lượng như sắt, kẽm, đồng, i-ốt, mangan…
Thiếu vi chất ảnh hưởng như thế nào?
Mặc dù cơ thể cần với hàm lượng nhỏ, nhưng nếu thiếu hụt những chất dinh dưỡng vi lượng này, cơ thể có thể mắc phải nhiều bệnh lý nghiêm trọng, thậm chí đe dọa đến tính mạng.
Đáng chú ý, tình trạng thiếu hụt vi chất dinh dưỡng thường không có triệu chứng đặc trưng khiến khó phát hiện bệnh ở giai đoạn sớm. Mà thường được chẩn đoán khi đã xảy ra các biến chứng nặng. Chính sự tiến triển thầm lặng này nên tình trạng thiếu hụt các chất dinh dưỡng vi lượng được ví như là “nạn đói tiềm ẩn”.
Thiếu vitamin A
Vitamin A có vai trò quan trọng với trẻ nhỏ, giúp trẻ phát triển bình thường. Tăng cường khả năng miễn dịch, bảo vệ giác mạc, da, niêm mạc hay bị mắc các bệnh nhiễm trùng như tiêu chảy, đường hô hấp, khô giác mạc, mù lòa
Còi xương do thiếu canxi và vitamin D
Bệnh còi xương ở trẻ em chủ yếu là do thiếu vitamin D, làm giảm hấp thụ canxi ở ruột. Cơ thể sẽ huy động canxi ở xương vào máu gây rối loạn quá trình khoáng hoá xương. Trẻ quấy khóc, nôn trớ, ngủ không yên, ra mồ hôi trộm, rụng tóc, thóp rộng, đầu to, răng mọc chậm, chậm biết đi, lồng ngực dô, biến dạng xương,… làm giảm chiều cao của trẻ.
Thiếu sắt
Sắt là thành phần của huyết sắc tố, tham gia quá trình vận chuyển oxy và hô hấp tế bào. Thiếu sắt gây thiếu máu và các bệnh viêm nhiễm đường hô hấp, các bệnh nhiễm khuẩn cho trẻ.
BÀI VIẾT LIÊN QUAN : BỔ SUNG SẮT AN TOÀN CHO TRẺ
Bướu cổ do thiếu I-ốt
Khi cơ thể thiếu I-ốt, tuyến giáp to lên gây bướu cổ. Trẻ thiếu i-ốt chậm phát triển trí tuệ, chậm lớn, thiểu năng, đần độn.
Suy dinh dưỡng thấp còi do thiếu kẽm
Kẽm có vai trò quan trọng trong quá trình tăng trưởng, miễn dịch. Thiếu kẽm làm trẻ chậm lớn, biếng ăn, giảm sức đề kháng, hay mắc bệnh nhiễm trùng, suy dinh dưỡng, chậm phát triển chiều cao.
Thiếu chất béo omega-3
Bé thiếu Omega-3 có thể mắc hội chứng Tăng động-giảm chú ý (ADD) và tiếp thu chậm trong quá trình học tập sau này. Chuyên gia Yeong cảnh báo bé có thể gặp các vấn đề về sức khỏe lâu dài khác. Như bệnh chàm, dị ứng, táo bón khi cơ thể bé thiếu hụt chất béo Omega-3.
Thiếu vitamin B2
Bé thiếu vitamin B2 có thể bị tiêu chảy kéo dài, viêm kết mạc, giác mạc, chốc mép gây khó chịu cho bé dẫn đến lười ăn, chậm phát triển.
Thiếu vitamin C
Nguy cơ: Vitamin C là chất thiết yếu cho việc tạo ra collagen, một dạng protein quan trọng giúp nâng đỡ mô dưới da, mạch máu, xương và sụn. Vitamin C còn tham gia vào chuyển hoá sắt và acid folic, nó làm tăng hấp thu sắt. Bé thiếu vitamin C thường gặp các bệnh về răng miệng và da khiến bé lười ăn, chậm lớn, bé hay mệt mỏi, chậm phát triển.
Nguyên nhân
Khác với người lớn tự nhận thức “ăn gì thì tốt cho sức khỏe”, trẻ nhỏ thường ăn theo sở thích. Nghĩa là trẻ chỉ ăn những loại thực phẩm mà mình thích, dẫn đến tình trạng ăn lệch. Theo bác sĩ CKII Nguyễn Thị Thu Hậu – Trưởng khoa Dinh dưỡng bệnh viện Nhi Đồng 2 TP.HCM. Thì đây chính là nguyên nhân phổ biến dẫn đến tình trạng thiếu hụt vi chất ở trẻ nhỏ. Ngoài ra, việc thiếu vi chất dinh dưỡng còn do những nguyên nhân:
Ăn quá ít so với nhu cầu dinh dưỡng cơ thể cần
Trẻ em cần rất nhiều chất dinh dưỡng cho sự phát triển thể trạng và trí óc nên trẻ phải ăn 4-5 bữa mỗi ngày thay vì chỉ 3 bữa như người lớn. Ăn ít, ăn nhanh, ăn không đủ bữa sẽ khiến trẻ bị suy dinh dưỡng.
Trẻ mắc các bệnh nhiễm trùng: viêm đường hô hấp, tiêu chảy… (nhất là ở những trẻ không được bú sữa mẹ)
Đây là những bệnh thường gặp ở trẻ nhỏ. Khi bị bệnh trẻ sẽ cảm thấy khó chịu và trở nên biếng ăn. Việc dùng kháng sinh điều trị bệnh không chỉ tiêu diệt hại khuẩn mà còn xử lý luôn các lợi khuẩn ở đường ruột. Khiến trẻ tiếp tục biếng ăn và thức ăn cũng không được hấp thụ triệt để tiếp tục khiến trẻ bị thiếu vi chất.
Làm sao để biết bé thiếu chất gì?
Dấu hiệu của bệnh tật thường được biểu hiện ra bên ngoài vì cơ thể con người là một chỉnh thể hữu cơ, trong ngoài gắn bó. Các bậc cha mẹ cần nhận biết các dấu hiệu thiếu dinh dưỡng ở trẻ để theo dõi và bổ sung dinh dưỡng kịp thời cho trẻ.
Dấu hiệu
| Vi chất | Dấu hiệu |
| Thiếu sắt | Móng tay, móng chân mỏng, da nhợt nhạt, môi khô, lưỡi ha |
| Thiếu canxi | Móng tay, móng chân yếu và dễ gãy, sâu răng, bé hay quấy khóc, khó ngủ, hay bị chuột rút cơ. |
| Thiếu chất béo omega-3 | Da, tóc và mắt khô, bé khát nước liên tục. |
| Thiếu Vitamin A | Mẹ có thể quan sát thấy mắt bé bị khô, sợ ánh sáng, ít nước mắt; đồng thời da con thô ráp, bong vảy, sần sùi. |
| Thiếu vitamin B2 | Bé nhạy cảm ánh sáng, mắt có vệt đỏ, cổ họng, lưỡi sưng, viêm; khóe miệng nứt nẻ hoặc loét (chốc mép). |
| Thiếu vitamin C | Bé dễ bị bầm da, vết thương lâu lành, nướu sưng đỏ, dễ chảy máu, sún răng, răng vàng, bé hay kêu đau mỏi toàn thân. |
| Thiếu vitamin D | Tương tự khi bé bị thiếu hụt canxi đó là móng tay, móng chân yếu và dễ gãy. Sâu răng, bé hay quấy khóc, ngủ hay giật mình, thường đổ mồ hôi trộm, chậm biết bò, răng mọc chậm. |
| Thiếu I – ốt | Khi bị thiếu I-ốt trẻ sẽ có những biểu hiện như chậm phát triển trí tuệ, chậm lớn, nói ngọng, nghễnh ngãng, giảm năng lực học tập, lùn, đần độn… |
Xét nghiệm máu để biết trẻ thiếu chất gì?
Vi chất dinh dưỡng bao gồm các vitamin tan trong nước như vitamin nhóm B, C, các vitamin tan trong chất béo là vitamin A, D, E, K. Các chất khoáng như sắt, kẽm, iốt, đồng, mangan, magiê, canxi,… Tuy các vi chất này không cung cấp năng lượng nhưng lại không thể thiếu đối với sự phát triển bình thường của cơ thể.
Để phát hiện thiếu vi chất ở trẻ, nên đưa trẻ đến cơ sở y tế có chuyên khoa để tìm ra nguyên nhân gốc rễ của bệnh.
Trong các khoáng chất trên, vitamin D, sắt, i-ốt, kẽm là những vitamin và khoáng chất mà trẻ rất dễ bị thiếu. Ngay cả trẻ không bị suy dinh dưỡng vẫn có thể thiếu do cách nuôi dưỡng chưa hợp lý. Vì thế khám sức khỏe định kỳ kiểm tra vi chất dinh dưỡng cho bé hết sức quan trọng giúp phát hiện sớm và bổ sung cho trẻ.
Cách bổ sung vi chất cho bé an toàn
Gợi ý một số thực phẩm nhiều vi chất bổ sung qua bữa ăn hàng ngày
| Thành phần | Nguồn thức ăn |
| Vitamin C | Nhiều loại rau tươi và trái cây như bông cải xanh, ớt xanh, đỏ, cải bẹ xanh, giá đổ, chanh, bưởi, dâu tây |
| Sắt | Các loại thịt đỏ, trứng, rau xanh đậm, các loại đậu, ngủ cốc, các loại thực phẩm bổ sung sắt. |
| Kẽm | Thịt, hải sản, gan, trứng, sữa, các sản phẩm ngủ cốc nguyên hạt |
| Canxi | Sản phẩm SỮA CÔNG THỨC, bông cải xoăn, cải xanh, bắp cải, đậu hủ cá mòi, cá hồi. |
| Vitamin D | Phô mai, trứng, gan cá hồi, bơ thực vật, da có thể hấp thu vitamin D nếu tiếp xúc trực tiếp với ánh sáng mặt trời. |
| Vitamin A | Các loại rau quả màu xanh đậm hay màu vàng như cà chua, bí đỏ…. |
Bổ sung các thực phẩm giàu I-ốt, như: Các loại hải sản: tôm, cua, cá, ghẹ… rong biển, tảo biển; các loại rau: rau xanh đậm, rau dền, rau đay, mồng tơi,… Các loại trái cây tươi, thịt và sữa.
Có thể thêm chút muối I-ốt hoặc nêm nước mắm có chứa chất I-ốt. Nhưng người mẹ cần chú ý chỉ nêm nhạt thôi để tránh những tổn hại cho thận của trẻ.
Sử dụng sữa bột hay sữa công thức
Ý kiến từ đại diện Viện Dinh dưỡng Quốc gia và chuyên gia dinh dưỡng cho thấy việc bổ sung 21 loại vi chất vào sản phẩm sữa tươi, sữa bột là rất cần thiết.
Để bổ sung vi chất đều đặn mỗi ngày cho trẻ, bên cạnh việc thiết lập một chế độ dinh dưỡng khoa học, các chuyên gia dinh dưỡng cũng khuyến khích nên chọn cho trẻ các loại sữa được bổ sung vi chất để bổ sung vào thực đơn của trẻ mỗi ngày. Giúp bổ sung những vi chất quan trọng như Canxi, Vitamin A, Vitamin B, Vitamin D3, Magiê, Mangan và Kẽm. Giúp trẻ phát triển chiều cao, tăng cường thị lực và bổ sung năng lượng cho cơ thể.
Cho trẻ uống sữa có bổ sung vi chất chính là giải pháp thiết thực, dễ thực hiện. Để giúp mẹ bổ sung đủ lượng vi chất cho trẻ mà không mất công phải suy nghĩ tính toán quá nhiều trên chế độ dinh dưỡng hàng ngày. Mẹ sẽ có nhiều thời gian hơn để chăm sóc, vui chơi cùng bé và vẫn yên tâm bé mình mắt sáng, dáng cao, dồi dào năng lượng.
THAM KHẢO : CÁC LOẠI SỮA BỘT ÚC BỔ SUNG ĐẦY ĐỦ VI CHẤT CHO TRẺ
Thuốc bổ sung vi chất cho trẻ
Trong trường hợp mẹ đã bổ sung vi chất cho bé bằng thực phẩm và sữa mà không đem lại hiệu quả thì nên sử dụng thuốc bổ sung vi chất cho trẻ. Tuy nhiên, trên thị trường có rất nhiều sản phẩm thực phẩm chức năng. Khi mà mẹ cũng không biết nên chọn sản phẩm chính hãng, sản phẩm nào để bổ sung phù hợp cho bé nhà mìn. Tốt nhất, mẹ nên cho bé đến cơ sở y tế để bác sĩ thăm khám và kê thuốc.
